Jelito cienkie – budowa i funkcje jelita cienkiego

Jelito cienkie to najdłuższy fragment układu pokarmowego i stanowi ponad ⅔ całego przewodu. Co więcej, powierzchnia organu zdolna do wchłaniania pożywienia jest pofałdowana, a po rozłożeniu mogłaby mierzyć nawet 250 m2¹! Do podstawowych funkcji jelita cienkiego należy trawienie oraz przyswajanie pokarmu. Co jeszcze warto wiedzieć o jego budowie i działaniu?

Co to jest i gdzie jest jelito cienkie?

Jelito cienkie jest najdłuższym elementem układu pokarmowego człowieka. Długość jelita cienkiego może osiągać nawet 6-8 m! Na rozmiar wpływa m.in. wiek, stopień napięcia błony śluzowej oraz ewentualne schorzenia. Niemniej jednak jego wymiary są na tyle imponujące, iż zajmuje on ok. ⅔ całego układu pokarmowego. To w pełni obrazuje, jak długie jest jelito cienkie. 

Organ znajduje się między żołądkiem a jelitem grubym, gdzie oddziela go zastawka krętniczo-kątnicza. Tak rozbudowany narząd dzieli się anatomicznie na mniejsze części, a każda z nich ma swoją funkcję. 

Budowa jelita cienkiego krok po kroku

Podstawowy podział budowy jelita cienkiego to: dwunastnica, jelito czcze oraz jelito kręte. Wyróżnia się również warstwy, z których zbudowano ten odcinek układu pokarmowego. Są to:

• błona śluzowa;
• błona mięśniowa;
• błona surowicza.

Ze względu na swoją długość, jelito cienkie ma kilka etapów, które nie mają wyraźnego początku i końca, ale odgrywają zupełnie inne role w układzie trawiennym.

Dwunastnica

To kluczowa część, która łączy jelito cienkie z żołądkiem. Tu trafia przeżuty pokarm i rozpoczyna się jego trawienie. W tym fragmencie organu znajduje się przede wszystkim żółć wątrobowa, sok trzustkowy i sok z dwunastnicy. Te elementy mieszają się z kawałkami żywności, dzięki czemu ulegają procesowi trawienia. Choć dwunastnica jest niewielka (osiąga wielkość 20-30 cm), to jednak jej obecność jest niezbędna. Produkowany przez nią sok ma odczyn zasadowy i neutralizuje kwasy. Sam organ dzieli się 4 kolejne części:

• górna;
• zstępująca;
• dolna;
• wstępująca.

Kolejne funkcje jelita cienkiego są ukryte w następnych jego fragmentach. Tuż za dwunastnicą zaczyna się jelito czcze.

Jelito czcze

Tu odbywa się właściwe trawienie pokarmów, a także ich wchłanianie. Ten fragment również wydziela soki trawienne, dlatego pożywienie może być rozkładane aż do płynnej postaci. Co więcej, w tym miejscu jelita cienkiego znajduje się wiele małych wypustek, zwanych kosmkami jelitowymi. Są one połączone z naczyniami krwionośnymi i limfatycznymi, za pomocą których substancje odżywcze płynące z posiłków przedostają się do krwiobiegu, a stamtąd do komórek w ciele. Szacuje się, że długość tego fragmentu jelita cienkiego to ok. ⅖ całego organu. 

Jelito kręte

To ostatni, choć wcale nie mniej ważny etap. Gdy pokarm trafia do jelita krętego ma już formę białego płynu, który swoim wyglądem przypomina mleko. Dzięki temu z łatwością jest wchłaniany do organizmu. Długość wspomnianej części jelita cienkiego to ok. 3 m. Na końcowym odcinku jelita cienkiego substancje odżywcze są przyswajane i transportowane do komórek w ciele.

Funkcje jelita cienkiego – do czego służy ten narząd?

Podstawowa funkcja jelita cienkiego to produkcja soku trawiennego, który składa się ze złuszczonych komórek nabłonka jelita oraz roztworu zawierającego enzymy trawienne. Dzięki tym płynom pokarm jest rozkładany na mniejsze części i staje się lepiej przyswajalny. Wytwarzanie wspomnianego soku jest stymulowane przez miazgę pokarmową, czyli wstępnie strawione pożywienie obecne w dwunastnicy. 

Za co jeszcze odpowiada jelito cienkie? Zajmuje się ono pełnym trawieniem jedzenia. Gruczoły umieszczone w organie uwalniają enzymy trawiące poszczególne składniki posiłków. Proces ten ułatwia wchłanianie substancji i przekazywanie ich do komórek w organizmie. Do trawienia białek przysługują się trypsyna i chymotrypsyna; do tłuszczów – lipaza, zaś węglowodany rozkładane są dzięki amylazie. 

Funkcje jelita cienkiego nie kończą się na samym procesie trawienia. Równie ważne jest wchłanianie składników odżywczych i przekazywanie ich do komórek w organizmie. Organ jest do tego przystosowany dzięki licznym kosmkom jelitowym, które są połączone z układem krwionośnym i limfatycznym. 

Dolegliwości i choroby jelita cienkiego – objawy najczęstszych schorzeń

Pokaźna długość jelita cienkiego człowieka sprawia, że jest on narażony na wiele różnych schorzeń. U pacjentów zwykle diagnozuje się takie dolegliwości, jak:

• Celiakia – to choroba układu pokarmowego, która objawia się nietolerancją glutenu. W odpowiedzi na ten składnik układ odpornościowy atakuje komórki własnego organizmu, zaburzając pracę i funkcje jelita cienkiego. Składniki odżywcze nie są prawidłowo wchłaniane, co wywołuje wymioty, zaparcia oraz biegunki. Brak niektórych substancji może również prowadzić do niedoborów lub niedożywienia organizmu.
• Zapalenie jelita cienkiego – infekcja wywołana wirusami, bakteriami albo pasożytami może skutkować zapaleniem jelita cienkiego. Choroba ta charakteryzuje się wymiotami, gorączką, nudnościami i doskwierającym bólem brzucha. 
• Zespół rozrostu jelita cienkiego (SIBO) – pomimo tego, jak długie jest jelito cienkie u człowieka, znajduje się na nim stosunkowo niewiele bakterii. Ich znaczny rozrost wywołuje zaburzenia w układzie pokarmowym i prowadzi do SIBO. Oprócz bólów brzucha, nudności i gorączki, u pacjentów pojawia się też biegunka tłuszczowa oraz niedokrwistość megaloblastyczna, która jest widoczna w badaniach krwi. 
• Nowotwór jelita cienkiego – poważną, przewlekłą chorobą jelita cienkiego jest nowotwór. Niestety, rak przez długi czas nie wywołuje uciążliwych objawów, dlatego zazwyczaj wykrywa się go w zaawansowanym stadium. Wśród zauważalnych symptomów znajduje się głównie utrata wagi. Choć długość jelita cienkiego u człowieka stwarza obszerną powierzchnię dla nowotworu, to jednak zachorowalność jest stosunkowo niska. Chorobę tę diagnozuje się u ok. 200 Polaków² rocznie. 

Jak zbadać jelito cienkie? Diagnozowanie i podstawowe badania

Kluczowe funkcje jelita cienkiego sprawiają, iż jest to narząd, o który należy wyjątkowo dbać i regularnie kontrolować jego stan. Jak zbadać jelito cienkie? 

Najczęściej stosowaną metodą jest endoskopia. Specjalna rurka wraz z mikro kamerą jest wówczas wprowadzana do układu pokarmowego. W ten sposób lekarz może dostrzec zmiany chorobowe wewnątrz organu.

Do diagnostyki stosuje się również badania obrazowe. Zwykle jest to tomografia komputerowa, choć wykorzystywany jest też rezonans magnetyczny. Takie metody zwykle są uzupełnieniem endoskopii i pomagają w ustaleniu dokładnej lokalizacji zmiany oraz stopnia jej zaawansowania.

Innym, znacznie bardziej inwazyjnym sposobem na to, jak zbadać jelito cienkie, jest operacja. To właśnie w ten sposób wykrywa się wiele nowotworów tego odcinka układu pokarmowego. Dzieje się tak, gdyż guzy przez długi czas pozostają bezobjawowe, a pacjenci zgłaszają się do szpitala dopiero po nasileniu dolegliwości. Wówczas niezbędna okazuje się operacja. 

Jak zregenerować jelito cienkie i co robić, by było zdrowe?

Prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego jest uzależnione głównie od zdrowych nawyków żywieniowych. Aby zregenerować jelito cienkie warto więc m.in. dostarczać do organizmu odpowiednie ilości płynów, czyli ok. 2 l dziennie. Należy jednak pamiętać, że zapotrzebowanie na wodę może być większe, np. podczas upałów lub w trakcie biegunki.

W perystaltyce jelit, a więc również jelita cienkiego, istotna jest zbilansowana dieta i obecność błonnika. Wspiera on trawienie i pomaga w pozbyciu się niestrawionych resztek pokarmu. Chroni również przed zaparciami, dlatego z jego działania mogą skorzystać m.in. te osoby, które doświadczają trudności z wypróżnianiem. 

Udostępnij:

• Facebook
• Mail
• Link