Spis treści:
- Czym jest dieta lekkostrawna?
- Co jeść na diecie lekkostrawnej? Polecane produkty lekkostrawne
- Jakie jedzenie lepiej wykluczyć?
- Prosta dieta lekkostrawna – jadłospis wraz z przykładami posiłków
- Wskazane metody obróbki
- Kto skorzysta z diety lekkostrawnej?
- Jak przejść na dietę lekkostrawną?
Czym jest dieta lekkostrawna?
Dieta lekkostrawna, jak sama nazwa wskazuje, ma być łatwa w trawieniu. Liczy się w niej dobór produktów i ich obróbka termiczna – przygotowane posiłki nie powinny obciążać układu trawiennego1. Wręcz przeciwnie. Dieta ta powinna oszczędzać przewód pokarmowy i wpływać na poprawę stanu zdrowia i stanu odżywienia poprzez ułatwianie trawienia i wchłanianie składników odżywczych2.
Dieta lekkostrawna, mimo że rządzi się swoimi prawami, musi dostarczać właściwych składników odżywczych i odpowiedniej ilości kalorii.
1https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-lekkostrawna-2/ dostęp z dnia 08.08.
2Szczygłowa H.: System dietetyczny dla zakładów służby zdrowia. IŻŻ 1992 [1]., cyt. za: https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a1836/Dieta-latwostrawna—–zasady-i-wskazania.html/m337 dostęp z dnia 08.07.
Co jeść na diecie lekkostrawnej? Polecane produkty lekkostrawne
Wbrew powszechnej opinii dieta lekkostrawna wcale nie jest nudna i monotonna! Może zapewniać przyjemne doznania kulinarne i zawierać pyszne posiłki złożone ze zróżnicowanych produktów. Na dodatek potrawy diety lekkostrawnej okazują się proste i łatwe w przygotowaniu. Wystarczy tylko trzymać się zasad obróbki termicznej oraz znać listę dozwolonych i zakazanych produktów w diecie lekkostrawnej. Choć z początku może się to wydawać skomplikowane, to w rzeczywistości przygotowywanie dań lekkostrawnych nie jest ani uciążliwe, ani trudne.
A co można zrobić, żeby urozmaicić dietę lekkostrawną? Warto postawić na kolory na talerzu i łagodne, aromatyczne zioła (np. majeranek) i przyprawy. Barwne dodatki do potraw w postaci owoców lub warzyw ożywią potrawę oraz pobudzą apetyt, a zioła podkręcą smak.
Jakie produkty są dozwolone w ramach diety lekkostrawnej?
Tabela I. Produkty dozwolone w diecie lekkostrawnej, cyt.za: Szczygłowa H.: System dietetyczny dla zakładów służby zdrowia. Warszawa, Prace IŻŻ 57, 1992 [1].
Lekkostrawne jedzenie to dobra propozycja dla osób, które często skarżą się na dolegliwości układu trawiennego. Warto więc, aby włączyły do grona pokarmów lekkostrawnych takie pokarmy i produkty jak:
- produkty o dużej zawartości błonnika rozpuszczalnego – owies, większość warzyw oraz łupiny nasion psyllium;
- produkty zawierające żywe kultury bakterii (np. jogurt naturalny);
- chude wędliny, mięso i ryby;
- drobne kasze;
- imbir, znany ze swojego stymulującego działania na proces trawienia;
- łagodne zioła (np. pietruszka, bazylia, majeranek, ziele angielskie).
Jakie jedzenie lepiej wykluczyć?
Należy podkreślić, że poza spożywaniem produktów zalecanych przy diecie lekkostrawnej, równie ważna jest wiedza o tym, czego się w niej wystrzegać. W diecie lekkostrawnej należy wyeliminować (bądź znacznie ograniczyć spożycie) produktów i potraw, które są ciężkostrawne i długo zalegają w naszym układzie pokarmowym. Warto też wykluczyć produkty wzdymające oraz tłuste.
Oto produkty zakazane przy diecie lekkostrawnej:
- smażone, wędzone, peklowane jedzenie bogate w tłuszcze;
- mocne przyprawy, jak np. chili, które mogą wywoływać zgagę i podrażniać błonę śluzową układu trawiennego;
- kawa, ponieważ kofeina może powodować rozwolnienie;
- nadmierna ilość alkoholu, który może wywoływać rozwolnienie, bóle brzucha oraz zgagę;
- produkty wzdymające np. grochu, fasoli, cebuli i kalafiora;
- napoje gazowane – kwas węglowy powoduje gazy;
- produkty bogate w węglowodany – ryż, cukier oraz biała mąka;
- ostre przyprawy (sól, pieprz, ocet, ostra papryka).
Prosta dieta lekkostrawna – jadłospis wraz z przykładami posiłków
Jak widać, posiłki lekkostrawne powinny być przygotowane przede wszystkim z produktów, które są dozwolone w takim wariancie żywienia. Jednak nie tylko to jest ważne. Liczy się również smak! Dania mają być różnorodne i pyszne. Warto dodać, że dieta lekkostrawna daje możliwości do tworzenia taki właśnie smacznych i ciekawych potraw. Wystarczy poznać niektóre z przepisów, aby się o tym przekonać.
Lekkostrawne śniadanie
Bułka pszenna z twarożkiem. Bułkę pokroić w kromki i posmarować cienko masłem. Następnie należy przygotować pastę z chudego twarogu z dodatkiem naturalnego jogurtu, odrobiną soli i posiekanym koperkiem (lub natką pietruszki). Następnie pieczywo należy posmarować pastą, dodać po plasterku pomidora bez skórki i śniadanie gotowe!
Chude mięso, czyli lekkostrawny obiad
Filet z indyka (kurczaka) z warzywami. Filet (ok.500 g) pokroić w grubsze paski, wrzucić do naczynia żaroodpornego razem z pokrojoną w cienkie paseczki marchewką oraz obraną cukinią (1/2 sztuki). Tak przygotowane składniki należy zalać szklanką chudego bulionu; można dorzucić trochę natki pietruszki. Następnie piec w piekarniku w ok. 180°C przez min. 30–40 minut. W międzyczasie można ugotować ziemniaki, rozgnieć na purée z łyżeczką świeżego masła. Całość podawać z mięsem i warzywami.
Moc warzyw w lekkostrawnej kolacji
Omlet z marchewki i jabłka. Marchewkę należy zetrzeć na tarce o drobnych oczkach, jabłko na grubych. Odcisnąć sok (i nadmiar wody). Białka ubić na sztywną pianę. Do białek dodać żółtka, odrobinę cynamonu, marchew i jabłko. Zamieszać. Następnie całość piec w naczyniu żaroodpornym.
Przykładowy jadłospis lekkostrawny na cały tydzień
Jadłospis lekkostrawny powinien być smaczny i wygodny w przygotowaniu. Warto przygotować tygodniowe menu, aby na spokojnie zaopatrzyć się w potrzebne produkty i mieć czas na zaplanowanie posiłków. Należy pamiętać, że w diecie lekkostrawnej zaleca się spożywanie 4-6 posiłków oraz 3-4 porcji warzyw dziennie3. Te zalecenia trzeba uwzględnić w jadłospisie lekkostrawnym.
Tabela II. Jadłospis lekkostrawny na 7 dni opracowany na podstawie: https://www.mp.pl/pacjent/dieta/szukaj?q=jad%C5%82ospis dostęp z dnia 08.07.
3https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-lekkostrawna-2/ dostęp z dnia 08.07.
Wskazane metody obróbki
Techniki obróbki kulinarnej potraw w diecie lekkostrawnej mają kluczowe znaczenie. Posiłki powinny być przygotowywane tak, by nie obciążać układu pokarmowego. Dlatego w diecie lekkostrawnej zaleca się:
- gotowanie w wodzie i na parze, często połączone z przecieraniem, miksowaniem, rozdrabnianiem;
- pieczenie w folii aluminiowej, pergaminie lub przykrytym naczyniu;
- spulchnianie potraw przez dodatek do nich ubitych białek jaj lub namoczonej w wodzie (lub mleku) bułki pszennej;
- do zagęszczania potraw stosuje się zawiesinę mąki w wodzie lub w mleku, ewentualnie w słodkiej śmietance; można również stosować dodatek żółtka4.
W przygotowaniu potraw diety lekkostrawnej trzeba pamiętać, aby unikać smażenia, wędzenia lub peklowania. Metody obróbki kulinarnej nie mogą obciążać układu pokarmowego i utrudniać trawienia.
Kto skorzysta z diety lekkostrawnej?
Dieta lekkostrawna zalecana jest osobom, u których żywienie podstawowe z różnych przyczyn jest niemożliwe. Jednak rekomenduje się ją nie tylko dla tej grupy. Dieta lekkostrawna może okazać się korzystna również u osób, które chcą odciążyć swój układ pokarmowy lub po prostu zmienić nawyki żywieniowe i dotychczasowy jadłospis na lżejszy.
Najczęstszymi wskazaniami do jej stosowania są także:
- choroby żołądka i jelit (np. stany zapalne błony śluzowej, choroba Leśniowskiego-Crohna);
- nowotwory w obrębie przewodu pokarmowego (np. rak jelita grubego);
- rekonwalescencja po zabiegach operacyjnych;
- infekcje przebiegające z gorączką;
- podeszły wiek.
Okres spożywania posiłków lekkostrawnych jest zależny od stanu zdrowia konkretnej osoby. Powinna być stosowana do ustąpienia objawów chorobowych lub poprawy kondycji fizycznej w stopniu umożliwiającym rozszerzenie diety5.
Warto przeczytać: Zdrowe jelita: jak o nie dbać i poprawić swój mikrobiom?
4Szczygłowa H., op. cit., Warszawa, Prace IŻŻ 57, 1992 [1].
5Ibidem, dostęp 08.07.
Jak przejść na dietę lekkostrawną?
Jak widać, dieta lekkostrawna to model żywienia, wymagający przestrzegania zasad i stosowania ustalonych zaleceń. Warto podkreślić, że przestrzeganie tego rodzaju wskazówek może przynieść szereg korzyści dla organizmu.
Oto kilka z nich:
- odciążenie układu pokarmowego;
- poprawa kondycji skóry włosów i paznokci (poprzez lepsze wchłanianie składników odżywczych z pożywienia);
- utrata zbędnych kilogramów;
- detoksykacja organizmu.
Należy pamiętać, aby stopniowo wprowadzać zasady diety lekkostrawnej do codziennego jadłospisu. Warto też uważnie obserwować swój organizm na każdym etapie spożywania produktów lekkostrawnych i przyglądać się ewentualnym zmianom, które może wywołać ten model żywienia.
Warto przeczytać: Dieta foodmap – co to, na co pomaga i kto powinien ją stosować?
Bibliografia:
- Szczygłowa H.: System dietetyczny dla zakładów służby zdrowia.Warszawa, Prace IŻŻ 57,1992 [1].
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-lekkostrawna-2/
- https://www.dietaryguidelines.gov/sites/default/files/2021-03/Dietary_Guidelines_for_Americans-2020-2025.pdf
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30513869/
